Jak dobrać odpowiednie koło pasowe?
Przeniesienie napędu od silnika do elementów pracujących nie zawsze jest prostym zadaniem. Po drodze należy także zadbać o to, by odpowiednio zmniejszyć lub zwiększyć obroty. Obok klasycznych przekładni zębatych często wykorzystywane jest również pasowe przeniesienie napędu. Jakie rodzaje kół pasowych stosuje się w tym przypadku i jak wybrać odpowiedni model koła do danego napędu? Sprawdź sam poniżej.
Rodzaje kół pasowych
Przekładnia pasowa służy do przeniesienia napędu z silnika na ruchome części maszyn. Siły przenoszone są za pośrednictwem tarcia między pasem klinowym a kołem. W razie zbyt dużego obciążenia następuje poślizg paska, co zabezpiecza układ przed przeciążeniem i uszkodzeniem. Może stanowić jednak także istotną wadę, jeśli przenoszone przez gładki pasek klinowy siły są zbyt małe do prawidłowego działania maszyny. Dlatego opracowano kilka typów przekładni pasowych:
- Koło pasowe gładkie wykorzystywane w maszynach rolniczych, współpracują z gładkimi pasami. Stosowane są głównie tam, gdzie odległość między kołami jest bardzo duża, nawet do kilkudziesięciu metrów (na przykład taśmociągi w fabryce).
- W prostym mechanizmie pasowym występuje pasek klinowy oraz koła z wyżłobionym rowkiem zwężającym się ku dołowi. W ten sposób siły tarcia są nieco większe. Koła pasowe klinowe stosowane są w przemyśle i prostych urządzeniach. Przykładem mogą być pompy, jako podzespół większej maszyny, napędzany przez główny napęd. Często spotkać je można także w samochodach do zasilania alternatora czy sprężarki klimatyzacji.
- Przy występowaniu większych sił stosuje się często koła wielorowkowe. Dzięki temu prędkość liniowa pasa może być znacznie większa, a cały zespół przeniesienia napędu zajmuje stosunkowo mało miejsca (większa powierzchnia tarcia przy danej szerokości pasa).
- Opracowano również koła pasowe zębate. Wyróżnić można tu kilka podkategorii: skośne, klinowe czy przeznaczone do silników elektrycznych. Budowa tego typu pasów zapobiega ich poślizgom przy zachowaniu dużej elastyczności.
Dobór odpowiedniego mechanizmu pasowego ma duże znaczenie dla prawidłowego działania maszyny.
Przekładnie pasowe są popularne głównie ze względu na łagodzenie zmian obciążenia i tłumienie drgań. Jednocześnie jest to tania konstrukcja, a w razie dużych przeciążeń awarii ulega najczęściej pasek, co ułatwia wykonanie naprawy.
Zastosowania kół pasowych
Głównym zadaniem przekładni pasowej jest przeniesienie napędu na odpowiednie części maszyn. Warto zwrócić uwagę na podstawowe zalety tego typu mechanizmu. Najważniejszą z nich jest duża elastyczność pasa wykonanego z tworzywa sztucznego. Dzięki temu zmiany obciążenia są łagodzone, a drgania – tłumione. W razie mocnych przeciążeń pasek klinowy zacznie się ślizgać, chroniąc główne elementy przed uszkodzeniem. Natomiast sama wymiana pasa jest tania i prosta. W ten sposób żywotność przekładni pasowych przy odpowiedniej eksploatacji jest bardzo duża. Dlatego przekładnie pasowe stosuje się w wielu maszynach w przemyśle, ale również w samochodach.
Inną zaletą takiego mechanizmu jest mała czułość na błędy rozstawienia osi. Koła pasowe sprawdzają się również w przypadku dużych odległości, sięgających nawet do kilkudziesięciu metrów. Dlatego jest to doskonałe rozwiązanie do napędzania taśmociągów czy maszyn rolniczych.
Dobieranie kół pasowych
Koła pasowe klinowe muszą być odpowiednio dobrane do obciążenia, jakie będzie występować w układzie. Istotne są także inne aspekty pracy przekładni, jak odległość między osiami. Dobór najlepszego modelu może być więc uzależniony tylko od odległości między osiami kół pasowych.
Średnica kół pasowych zębatych oraz klinowych musi być dobrana także do obciążeń, jakie będą przez nie przenoszone. Duży kąt opasania (uzyskiwany często dzięki kołom naciągowym) oraz większa ilość rowków powoduje zwiększenie powierzchni tarcia, a tym samym możliwość przeniesienia większej siły. Projektant musi tak dobrać wspomniane trzy parametry, aby urządzenie mogło działać sprawnie, a paski nie ulegały niepotrzebnym poślizgom.
Ważny jest także zakup kół pasowych wysokiej jakości, wykonanych z odpowiednich tworzyw sztucznych. Przekładnia pasowa działa bez smarowania, co wpływa na sposób zużycia się wszystkich elementów składowych. Tanie zamienniki mogą ścierać się nie tylko szybciej, ale również nierównomiernie, doprowadzając do kaleczenia paska klinowego i jego zerwania. Z tego powodu części zamienne powinny być kupowane u autoryzowanego producenta.